Yaklaşık son 3 yıldır Facebook’un adı hiç de masum şekilde anılmıyor. Hâlâ çalkantıları Cambridge Analytica skandalının üzerine bir yenisi daha eklendi. Kesin konuşmak istemeyiz ama bu haberden sonra Facebook’a olan az miktardaki güveniniz ortadan kalkabilir. Zira şirketin kullanıcı verileriyle ne yaptığına dair tüm sırlar açığa çıktı. 

Yalan haberlerin yayılımı, politik reklamların kötüye kullanımı, kullanıcı verilerinden yararlanarak Facebook aracılığıyla kazanılan siyasi seçimler… Tüm bunlar son 3 yıl içinde yaşanan skandallar zincirinin kısa bir özeti. Mark Zuckerberg, muhtemelen şirketi Facebook ile dünya tarihinde büyük dönüm noktalarına, yeni yasal düzenlemelere neden olacak. 

6 Kasım 2019 tarihinde araştırmacı gazeteci Duncan Campbell, Facebook’un gizlilik konusundaki sırlarını açığa çıkaran, yaklaşık 4000 sayfalık bir doküman yığını yayınladı. Belgeler, Facebook içinde ve çoğu zaman kapalı kapılar ardında kalan çoğu şeyi ilk defa ortaya çıkarmış oldu. Zira 2010’lu yılların başından bu yana gerçekleşen çok sayıda şirket içi e-posta görüşmesi, rapor ve hassas belge halka açılmış oldu. 

Biraz geçmişe gidiyoruz: Yıl 2014, arkadaşlarınızın bikinili fotoğraflarını bulmanızı sağlayan isimli bir uygulama Six4Three ile olaylar başlıyor:

Six4Three, kendi isteğiniz ile arkadaş listenizdeki kişilerin bikinili fotoğraflarını tarayabilen, görsel yapay zeka destekli bir uygulama olarak ortaya çıkıyor. 2014 yılına kadar kullanılabilen uygulama, pek çok kişinin Facebook profiline ve bütün bilgilerine erişebiliyor. Olayın abartıldığını fark eden Facebook, uygulamanın veri desteğini kesiyor. 

Bunun üzerine Six4Three uygulamasının geliştiricileri, kaybettikleri parayı geri kazanmak için Facebook’a dava açıyor. İşte bu dava, yaşanan son olayların başlangıç fitilini ateşliyor. Zira hâlâ duruşmalar devam ederken gizli kanıt olarak kalması gereken 4000 sayfalık döküman, 2019’da sızdırılıyor.  

Six4Three’nin kurucusu Ted Kramer, Aralık 2018’de elindeki belgelerin bir kısmını, soruşturmayı yürüten İngiltere Parlamentosu’nun birimlerine kaptırıyor. Ardından bu belgeler, Aralık 2018’de halka açık bir şekilde yayınlanıyor. Bu sırada araştırmacı gazeteci Duncan Campbell, belgeleri incelemeye alıyor, ancak 6 Kasım 2019 tarihinde hepsini buradan yayınlıyor. İşte asıl macera da burada başlıyor...

Olabildiğinde özet şekilde anlattığımız bu sürecin artık sonuna gelindi. Facebook’u büyük bir kriz bekliyor:

Business Insider, 4000 sayfalık, toplam boyutu 627 MB olan PDF formatındaki belgeleri detaylı bir şekilde analiz etti. Belgelerde kullanıcı verilerinin gizliliğine dair hepimizi ilgilendiren önemli detaylar var. Şimdi, skandal boyutundaki o detayları sizlere aktaralım.

Facebook; Youtube, Twitter ve Amazon gibi rakiplerin önünü kesmek için verilerimizi kullandı:

Yazışmalarda ortaya çıkan detaylara göre Facebook, tüm güçlü rakiplerine karşı önlem almak için onların verilerine kısıtlama getirdi. Örneğin Twitter’ın kapattığı uygulama Vine’ın önü kesilmeye çalışıldı. Facebook kullanıcı verilerini özellikle listeye aldığı güçlü rakiplere karşı planlı bir şekilde vermedi. Ancak bu durum beklemediği bir şekilde kullanıcı gizliliğini korumak adına yeni önlemler geliştirmesine sebep oldu. Aslında her şey rekabet içindi.

Facebook yöneticilerinin gizlice planladıkları veri politikası: Switcharoo

Reuters’ın belgelerden ulaştığı detaylara göre Facebook, 2012’den itibaren uygulama geliştiricilerinin kullanıcı verilerine erişimini engellemeye çalıştı. Bu hareketini “kullanıcı gizliliğini arttırmaya yönelik bir nimet” gibi sunmaya çalıştı. Ancak yöneticilerin Switcharoo adını verdikleri veri politikasına göre, asıl amaç potansiyel rakiplerin önünü kesmekti.

Facebook, kullanıcı verilerine ulaşmak isteyen şirketleri ödeme yapmaya zorladı:

Facebook aracılığıyla giriş yaptığımız diğer uygulama ve oyunları geliştiren şirketler, Facebook tarafından veri edinmek için bir süre sonra baskı altına alındı. Facebook, bu şirketlerden gelir elde etmek için veriler karşılında ödeme yapmalarını istemeye başladı. 

Facebook bazı şirketlere torpil yapmak için onları “beyaz listeye” aldı:

2014 ve 2015 yıllında geliştirici platformunu kapatmış olmasına rağmen, bazı şirketlere verileri sunmaya devam etti. Bunun için önceden seçilen şirketleri beyaz listeye alan Facebook, olası rakiplerini engellerken istediği şirkete veri desteği sunmaya devam etti. 

Kısaca bu sırada kullanıcı bilgilerimiz sadece Facebook’un istediği, uygun gördüğü firmalara verildi. Yani bir başka deyişle Facebook, bizim bilgilerimiz ile bize sormadan sektördeki dengeleri değiştirmeye çalıştı.

Facebook, siyasi reklamlar için Android kullanıcılarının konumlarını takip etmek istedi:

Bir kısmı Şubat 2019’da ortaya çıkan bilgilere göre Facebook, siyasi reklamlar için Android kullanıcılarının konumlarını takip etmek istedi. Bunun için Android uygulamasına bazı değişiklikler yapan şirket, konum takibi ile o bölgedeki siyasi reklamları ilgili kişilere göstermek için çalıştı.